Pogoda

Odczytywanie depesz METAR, SPECI i TAF

Spis treści

Wstęp

Pogoda - wiadomo - dla paralotniarza ważna rzecz.

Przy podejmowaniu decyzji o wyjeździe blisko i na krótko (np. z Warszawy do Chrcynna) ważna jest wiedza dotycząca bieżących warunków meteorologicznych. Nie każdy ma w (na?) chałupie stację meteo, ale stacje takie są na lotniskach. Można tam zadzwonić (np. w Warszawie: informacja ATIS - dotycząca danego lotniska - (022)6502111, informacja VOLMET - dotycząca okolicznych lotnisk - (022)6502112), można posłuchać przez radio (Warszawa: ATIS 118,3 MHz, VOLMET 127,6 MHz), można też dane ściągnąć z Internetu.

Wyniki obserwacji często podawane są w postaci depesz METAR, SPECI (na przykład strona http://www.avnet.co.uk/tmdg/weather/ - bezpłatna, ale wymagająca rejestracji). Obserwując kolejne depesze z kolejnych godzin można wyrobić sobie opinię dotyczącą tendencji zmian aury.

Dostępne są również prognozy na kilka następnych godzin (TAF).

Niestety, wymienione wyżej depesze są kodowane - dla zachowania małej objętości, dużej czytelności i "międzynarodowości". Niniejsza praca ma na celu ułatwienie odkodowywania depesz przez użytkowników.

Klucz do rozkodowywania depesz METAR, SPECI i TAF

Elementy oznaczone pogrubionym drukiem są "wskaźnikami" i znajdują się w depeszy "dosłownie" jak w niniejszym kluczu. Pozostałe znaki zastępowane są przez liczby lub określone oznaczenia słowne. Umieszczenie fraz nad sobą oznacza alternatywę - jedna z nich winna znaleźć się w depeszy. Elementy podkreślone są obowiązkowe, pozostałe fakultatywne.

Poszczególne grupy depeszy oddzielone są spacjami.

Nazwa depeszy

METAR
SPECI
TAF

Grupa kodu lotniska

CCCC - międzynarodowy ICAO-wski wskaźnik określający lotnisko, np.:

  • EPWA - Warszawa Okęcie
  • EPPO - Poznań Ławica
  • EPGD - Gdańsk Rębiechowo

Grupa czasowa

DDGGggZ - czas obserwacji: dzień miesiąca, godziny i minuty, Z- wskaźnik czasu UTC

Grupa wiatru

MPS
dddffGfmfm KT dndndnVdxdxdx
KMH

  • ddd - kierunek wiatru, z którego wieje (lub będzie wiał), VRB - wiatr zmienny
  • ff - prędkość wiatru (średnia dwuminutowa) w m/s (w Polsce) lub węzłach lub km/h
  • G - wskaźnik porywów wiatru
  • fmfm - prędkość wiatru maksymalnego
  • dndndnVdxdxdx - skrajne wartości kierunku wiatru (oddzielone wskaźnikiem V)

Grupa widzialności

VVVVDV

  • VVVV - widzialność pozioma (w metrach); 9999 oznacza widzialność 10 km i więcej
  • DV - wskaźnik kierunku widzialności
  • Jeśli widzialność w różnych kierunkach jest różna, to depesza podaje widzialność minimalną, a jej kierunek za pomocą ośmiokierunkowej róży wiatrów (N, NE, E,...).

Grupa pogody bieżącej

Określona wg tablicy:
Wskaźnik Zjawiska pogody
Intensywność Opis zjawiska Opady Zjawiska zmniejszające widzialność Inne
-
słaba
MI
niska
DZ
mżawka
BR
zamglenie
PO
silnie rozwinięte wiry pyłowe

BC
płaty
RA
deszcz
FG
mgła
SQ
nawałnica
bez wskaźnika
umiarkowana
DR
niska zamieć
SN
śnieg
FU
dymy
FC
trąba powietrzna, wodna, tornado

BL
zawieja
SG
śnieg ziarnisty
VA
popiół wulkaniczny
SS
burza piaskowa
+
silna
SH
opady przelotne
IC
słupki lodowe
DU
pył
DS
burza pyłowa
VC
w pobliżu
TS
burza
PE
deszcz lodowy
SA
piasek


FZ
opady marznące
GR
grad
HZ
zmętnienie



GS
krupa śnieżna/lodowa


NSW - brak istotnych zjawisk (No Significant Weather)

Grupa chmurowa

NSNSNShShShSVVhShShS

  • NSNSNShShShS - wielkość zachmurzenia; nazwa trzyliterowa:
    • SKC - bezchmurnie (Sky Clear)
    • FEW - od 1/8 do 2/8 (Few Clouds)
    • SCT - od 3/8 do 4/8 (Scattered)
    • BKN - od 5/8 do 7/8 (Broken)
    • OVC - 8/8 (Overcast)
    • NSC - brak istotnych chmur (No Significant Cloud)
  • hShShS - wysokość podstawy chmur przekazywana przedziałami 30-to metrowymi (100 stopowymi)
  • VV - wskaźnik widzialności pionowej
  • hShShS - widzialność pionowa przekazywana przedziałami 30-metrowymi (100 stopowymi); /// - gdy brak danych
  • Grupy chmurowe mogą być powtarzane dla pokazania różnych warstw (mas) chmur.
  • Mogą pojawić się oznaczenia chmur konwekcyjnych:
    • CB - cumulonimbus
    • TCU - cumulus congestus

Określenie CAVOK

Określenie CAVOK zastępuje informacje o widzialności, zjawiskach pogody i chmurach, gdy występują określone warunki:
  • Widzialność 10 km lub więcej
  • Brak chmur poniżej 1500 m i brak chmur CB
  • Brak opadów, burz, itp.
CAVOK = Cloud and Visibility OK

Grupa temperaturowa

T'T'/T'dT'd

  • T'T' - temperatura powietrza w całkowitych stopniach Celsjusza
  • T'dT'd - temperatura punktu rosy w całkowitych stopniach Celsjusza
  • Temperatury poniżej zera oznacza się znakiem (prefiksem) M

Dla prognozy TAF:

TTFTF/GFGFZ

  • T - wskaźnik temperatury
  • TFTF - prognozowana temperatura
  • GFGF - godzina prognozowanej temperatury
  • Z - wskaźnik czasu UTC

Grupa ciśnienia

QPHPHPHPH

  • Q - wskaźnik dla QNH
  • PHPHPHPH - ciśnienie QNH zaokrąglone do całkowitych hektopaskali
  • Ciśnienie QNH to ciśnienie odpowiadające zmierzonemu, ale odniesione do wysokości poziomu morza.

Prognoza

Wskaźnik prawdopodobieństwa

PROBC2C2

  • PROB - wskaźnik prawdopodobieństwa (jeśli nie większe niż 50 %) zajścia zmiany pogody opisanej dalej
  • C2C2 - prawdopodobieństwo zajścia zmiany pogody

Wskaźnik prognozy

TEMPO - zmiana trwająca krócej niż 1h
GRADU - stopniowe zmiany w określonym czasie
RAPID - przewidywana zmiana trwać będzie krócej niż 0,5 h
INTER - częste zmiany (częstsze niż w TEMPO)
BECMG
(NOSIG)

Grupa czasowa

FM
TL GGgg
AT

  • FM - od (from)
  • TL - do (till)
  • AT - o (at)
  • GGgg - godziny początku i końca prognozy

Dalsze informacje

Dalej następują grupy wiatru, widzialności, pogody bieżącej i chmurowa zakodowane jak poprzednio.

Grupa prognozy temperatury

TTFTF/GFGFZ

  • T - wskaźnik dla prognozy temperatury
  • TFTF - prognozowana temperatura w całych C na godzinę GFGF
  • Z - wskaźnik czasu UTC

Określenie NOSIG

Jeśli nie przewiduje się (w ciągu 2 godzin) zmian żadnego z istotnych elementów branych pod uwagę przy opracowywaniu prognozy stosuje się określenie NOSIG, co też jest prognozą (nie ma wtedy ani TEMPO, ani BECMG)

Koniec depeszy

Depesze kończy znak =

Przykłady
(proste)

Przykład pierwszy

-----------------------------------------------------------------
EPGD                   Gdansk (Rebiechowo)                    GDN
-----------------------------------------------------------------
Today 15 Nov 1999 Sunrise 06:13 UTC Sunset 14:48 UTC
-----------------------------------------------------------------
Weather information for EPGD last updated: 15 Nov 1999 12:46 UTC
METAR
151230 EPGD 29006MPS 9999 FEW009 SCT016CB SCT033 02/01 Q1019=
-----------------------------------------------------------------
Interpretacja:
  • Jest to depesza METAR na dzień 15 (tu był to listopad 1999 r.), godzina 12:30, określająca warunki na lotnisku Gdańsk Rębiechowo.
  • Wiatr z kierunku 290 o sile 6 m/s.
  • Widzialność ponad 10 000 m.
  • Zachmurzenie:
    • pierwsza warstwa: od 1/8 do 2/8, podstawa 270 m (9 x 30 m)
    • druga warstwa: od 3/8 do 4/8, podstawa 480 m, Cumulonimbus
    • trzecia warstwa: od 3/8 do 4/8, podstawa 990 m
  • Temperatura powietrza: 2 oC
  • Temperatura punktu rosy: 1 oC
  • Ciśnienie QNH: 1019 hPa

Przykład drugi

-----------------------------------------------------------------
EPWA                     Warsaw (Okecie)                      WAW
-----------------------------------------------------------------
Today 15 Nov 1999 Sunrise 05:54 UTC Sunset 14:46 UTC
-----------------------------------------------------------------
Weather information for EPWA last updated: 15 Nov 1999 12:46 UTC
18 Hour TAF
151010 EPWA 151812 31004MPS SCT030 PROB40 TEMPO 1806 3000 SHSN
SCT005 BKN010CB=
-----------------------------------------------------------------
Interpretacja:
  • Początek jak METAR i dalej:
  • Z prawdopodobieństwem 40% między godzinami 1800 a 600 na krócej niż jedną godzinę widoczność będzie 3000 m, nastąpią przelotne opady śniegu, zachmurzenie 3/8 do 4/8, podstawa obniży się do 150 m, a powyżej rozbuduje się cumulonimbus (5/8-7/8) o podstawie 300 m.

Program do dekodowania depesz

Dla tych, którym nie chce się wkuć na pamięć :-) kodów depesz przygotowałem prosty program, który interpretuje proste depesze meteo.

Ma on postać nakładki na edytor MS Word 97 (lub wyższy) zawartej w szablonie metar.dot. Aby go użyć, należy otworzyć nowy dokument oparty na tym szablonie, wpisać (lub wkleić) tekst depeszy, zaznaczyć go i nacisnąć przycisk z chmurką i słoneczkiem (na pasku narzędzi o nazwie "Pogoda"). Reszta powinna zrobić się sama.

Program nie rozpoznaje wszystkich kodów, a tylko te, moim zdaniem, najważniejsze. Depesza nie powinna zawierać więcej niż jeden blok prognozy (TEMPO, GRADU, itd.) - w dalszych prognozach program gubi się (do poprawy w dalszych wersjach).

Dla tych, którzy nie mają Worda (lub się go brzydzą) zamieszczam listing programu w Word Basicu. Jest on napisany w bardzo prosty sposób. Starałem się nie korzystać specjalnie z predefiniowanych obiektów Worda, więc bez większych problemów można przenieść programik na inną platformę za pomocą dowolnego języka programowania strukturalnego (Basic, Pascal...).

Program jest bardzo prosty, nie stosowałem teorii sieci neuronowych :-), więc każdy amator (jakim i ja jestem) będzie w stanie nanieść sobie ewentualne poprawki.

Dodatkowa lista 69 ICAOwskich kodów lotnisk w Polsce (tych samych, które są w programie) może być przydatna dla tych, którzy zechcą ściągnąć depesze z Internetu, a system zażąda od nich międzynarodowago kodu lotniska.

Literatura

Dla żądnych dodatkowych informacji - literatura, z której korzystałem pisząc ten artykuł:
  • Maciej Ostrowski: "Meteorologia dla lotnictwa sportowego", Aeroklub Polski, 1999
  • Jerzy Domicz, Lech Szutowski: "Podręcznik pilota samolotowego", wyd. Technika, Poznań, 1998

Krzysztof Plackowski
kplackowski@uzp.gov.pl